Naukowcy ostrzegają przed tym, co dzieje się w oceanach. „Prawdziwy powód do niepokoju”

O zjawisku ciemnienia oceanów mówimy w momencie, gdy w wyniku zmian, jakie zachodzą w najwyższym poziomie oceanu, zmniejsza się głębokość tzw. stref fotycznych, w których żyje 90 proc. wszystkich organizmów morskich. Według najnowszego badania w ciągu dwóch dekad zjawisko ciemnienia wystąpiło na obszarze o powierzchni ponad 75 mln km2. Wyniki zostały opublikowane w „Global Change Biology”.

Naukowcy z University of Plymouth i Plymouth Marine Laboratory wykorzystali dane satelitarne oraz dane pochodzące z modelowania numerycznego, w tym z Ocean Colour Web NASA, który dzieli globalny ocean na serię 9-kilometrowych pikseli. Dzięki temu udało im się zaobserwować zmiany na powierzchni oceanu dla każdego z tych pikseli. Następnie algorytm, który został opracowany do pomiaru światła w wodzie morskiej, określił głębokość stref fotycznych w każdej lokalizacji. Oprócz tego badacze wykorzystali modele natężenia promieniowania słonecznego i księżycowego, aby sprawdzić, jak zmiany tego natężenia wpływają na zwierzęta morskie.

Okazało się, że w latach 2003–2022 aż 21 proc. powierzchni globalnego oceanu stało się ciemniejsze, w tym duże obszary regionów przybrzeżnych i otwartego oceanu. Co więcej, na powierzchni stanowiącej ponad 9 proc. oceanu (obszar o powierzchni 32 milionów km², podobny wielkością do Afryki), zaobserwowano zmniejszenie głębokości strefy fotycznej o ponad 50 m, a na powierzchni 2,6 proc. oceanu zmniejszenie o ponad 100 m.

Pojawia się pytanie, co jest przyczyną tego zjawiska? Według naukowców przyczyn może być kilka. Jeśli chodzi o ciemnienie wód u wybrzeży, prawdopodobnie jest to wynik nagromadzenia składników odżywczych, materiału organicznego i osadów z powodu spływu wód z terenów rolniczych oraz zwiększonych opadów deszczu. Z kolei ciemnienie na otwartym oceanie może być spowodowane zmianą dynamiki zakwitu glonów i zmianą temperatur wód.

Mimo że dokładne skutki tych zmian nie są jeszcze znane, według naukowców mogą wpłynąć na ogromną liczbę gatunków morskich oraz na usługi ekosystemowe związane z oceanami.

„Nasze wyniki dostarczają dowodów na to, że takie zmiany powodują powszechne ciemnienie, które zmniejsza ilość oceanu dostępną dla zwierząt polegających na Słońcu i Księżycu w celu przetrwania i rozmnażania. Polegamy również na oceanie i jego strefach fotycznych w kwestii powietrza, którym oddychamy, ryb, które jemy, naszej zdolności do walki ze zmianą klimatu oraz ogólnego zdrowia i dobrego samopoczucia planety. Biorąc to wszystko pod uwagę, nasze odkrycia stanowią prawdziwy powód do niepokoju” – powiedział Thomas Davies, jeden z autorów badania.

Zjawisko ciemnienia oceanów może mieć w praktyce ogromny wpływ na cały ekosystem morski. Tim Smyth z Plymouth Marine Laboratory, drugi autor badania przyznał, że „jeśli strefa fotyczna zmniejszy się o około 50 m na dużych obszarach oceanu, zwierzęta, które potrzebują światła, zostaną zmuszone do zbliżenia się do powierzchni, gdzie będą musiały konkurować o pożywienie i inne potrzebne im zasoby”.

W jakich konkretnie regionach zaobserwowano ciemnienie oceanów? Najbardziej widoczne zmiany głębokości strefy fotycznej na otwartym oceanie odnotowano na szczycie Prądu Zatokowego oraz wokół Arktyki i Antarktydy, czyli tam, gdzie skutki zmiany klimatu są największe. Jeśli chodzi o regiony przybrzeżne i zamknięte morza, ciemnienie było szczególnie widoczne na Morzu Bałtyckim, na obszarach Morza Północnego i Morza Celtyckiego, na wschodnim wybrzeżu Anglii i Szkocji, liniach brzegowych Walii oraz północnych obszarach Morza Irlandzkiego.

Na szczęście są też dobre informacje. Okazuje się bowiem, że w ciągu ostatnich 20 lat około 10 proc. oceanu (obszar o powierzchni ponad 37 milionów km2) stał się jaśniejszy. Dotyczy to m.in. znacznej części kanału La Manche i regionów rozciągających się od północnej Szkocji do Orkadów i Szetlandów.